حلقه‌ای اسراز آمیز از تمدن رامشیر

سفری در اعماق تاریخ منطقه، همراه با مستند سازی و داشتن راهنما و ضبط گفتگوی زنده با پیرمردی خوش ذوق در یک روز بهاری و ثبت تمام لحظه های یک سفر با داشتن دوربین فیلم برداری و دوربین عکاسی ، از زمان حرکت به سمت کوه های زاگرس و دیدن  تپه های  سرسبز و عبور از راهی صعب العبور،که شرکت نفت با ایجاد راه در میان تپه ها مسیری را با مشقت طی کرده، به خرف خانه رسیدیم . تپه ای از سنگ که در گذر زمان فرسایش زیادی دیده که آثار کنده کاری گذشتگان گویای همه چیزاست ،کاش یک زمین شناس ویک باستان شناس بهمراه داشتیم ،شناخت جنس خاک وعناصر تشکیل دهنده آن کمک شایانی به شناخت این اثر باستانی به ما می کرد. بعد از کاوش و تهیه  فیلم  و عکس توسط  استاد احمدی مهر و تجزیه و تحلیل موقعیت آثاربجا مانده ، با کمک دکترسید جمال محفوظیان استاد تاریخ به سمت تلی قدیمی معروف به توله خوران حرکت کردیم، درمسیرشهرمشراگه به اهواز،سمت چپ جاده با فاصله ایی در حدود دویست متر قابل مشاهده است . اطراف این تل ، که سکونت گاه باستانی است و به راحتی اشیایی همچمون  تکه های سفال به رنگ سبز صیقلی شده و زرد مایل به خاکستری و سنگهای پی  بصورت مکعبی وساروج و خشت هایی قهوه ایی رنگ، قبور قدیمی و حفاری های غیر مجاز ،  درکنار رود خانه ء جراحی که با روستای ام الصخرکمتر از پانصد متر دارد ، از زاویه های مختلفی عکس و فیلم تهیه کردیم. درمسیر برگشت از توله خوران وارد ام الصخر شدییم ، با کوچه های مارپیچی که پستی و بلندی آن و مشرف بودن به رودخانه جراحی  منظره ایی  بی نظیر را جلوه می کرد، نهار را خانهء شاکرحمید “ابو رقیه” که راهمنما ی  ما بود ، در کنار پدرو پدربزرگ ایشان و آقا سجاد  فرزند  کوچک خانواده ، میل کردیم .ابورقیه راهنمای ما از اول تا آخر این  سفرسنگ تمام  گذاشت ،  درحدود  ساعت دوبعدازظهر به همراه حاج احمود که مردی خوش قلب وبسیار مجرب با حافظه تاریخی توانا که بعد  از هم صحبت شدن  با  وی ،هر سه نفر ما  را شناخت . روایتهای جالبی همرا با اطلاعات ارزشمندی  که استاد احمدی مهر آنها را ضبط کرد ، به ما داد . ادامه سفر را ، آن سمت رودخانه جراحی با گذر از پل وارد مشراگه  که در چند سال اخیر نمایی زیبا به خود گرفته  وارد شدیم . به سمت آثار قدیمی عمارت ( قصر)  که  دقیقا  روبروی  توله خواران  واقع است و گویا در موازات هم ساخته شدن، رفتیم . طبق گفته های حاج احمود در گذشته  بسیار دور سدی بر رودخانه بوده ، ونهرهای آبی به دو طرف رودخانه احداث شده که قبل از وسعت گرفتن منطقه آثارشان دیده میشد. وقتی در حال کاوش بودیم ، به طور اتفاقی جوان رعنایی به  نام  حسین خالدی  که یک زمانی دانش آموز خودمان بود  به ما ملحق شد اطلاعاتی  که  از گذشتکان شنیده  بود  به  ما  داد . از   جمله  جانشین گاه  که  در واقع  همان عمارت ( قصر) باستانی  و گاه نشین  که  در سمت جنوب  با  فاصله چند صد مترقرار داشت . با توجه  به  بافت باستانی منطقه  لازم  است بارها و بارها به  کاوش و تحقیق  درباره آثار منطقه همت کرد.
بالطبع هرشروعی پایانی دارد، با همراهان خداحافظی کردیم ،در مسیر برگشت از روستاهای چم الصبی وچم اسحاق  گذشتیم ، و در کنار مزارع کلزا چند عکس یادگاری گرفته ، به سمت رامشیر حرکت کردیم تصمیم بر آن شد که این سفر علمی را بشکل فیلم مستند منتشرکنیم .

واما خرفه خانه چیست؟
خرف خانه : جایی  است  خواه  ساخته  شده  بدست بشر، خواه برآمده از عوارض طبیعی ، دورازمحل سکونت بربلندی  تپه ای  یا صخره ایی و یا اینکه بصورت غارهای طبیعی که با توجه به جنس خاک  برای دسترسی بهتربه این مکان ها مسیری پله ای مانند ساخته میشد، گفته میشود.ضمنا در میان عوام چنین نقل می شود که درگذشته افراد مسن  بخاطر کهولت و افراد بیمار بخاطر بیمارهای واگیر یا گرسنگی  و قحطی   برای ادامه کوچ و نبود درمان وناتوانی  درنگهداری  از آنها  درچنین  جاهایی  همراه  با مقداری آب  و غذا رها کرده ، تا مرگ شان فرا رسد . خرف خانه ها درمناطق مختلفی در ایران همچون در شهرستان  فسا استان فارس ، در شهرستانهای رامشیر و شوشتر خوزستان و در بویراحمدی نیز دیده میشود .خرف واژه ایی عربی به معنای  پیر و ناتوان ، فرتوت و بی عقل (مجنون) گرفته  شده است .رسم  رها کردن سالمندان و افراد بیمار در بیابان و یا کوه کمر یا خرف خانه ها به دوران خیلی گذشته  برمی گردد . این کار در ادیان ابراهیمی  بسیار نکوهش  شده و احتمالا در بین اقوامی رایج  بوده  که به خدای یکتا عقیده نداشتند.شیوه برخورد با سالمندان و افراد بیمار در برخی نقاط جهان همچون قبایل سرخ پوست ویا قبایلی که در جنگل های  افریقای جنوبی  و اسکیموها  در قطب  شمال  که  منابع  غذایی  کم  بوده  دیده میشود. این بی توجهی در میان قبایل کوچ نشین ، جمع کنندگان گیاه و غذا و شکارچیان رایج بوده ، ولی در میان ماهیگیران و کشاورزان بسیار نادربوده است.

در پایان یادادشم را با جمله ایی از گابریل گارسیا مارکزبه پایان میرسانم …
“اگر روزی انسان درکوپهء  قطار درجه یک مسافرت کند و ادبیات در واگن بار، کار دنیا به سرآمده !